Περίπου το 20% των ασθενών που έχουν διαγνωστεί με γυναικολογικό καρκίνο είναι κάτω των 40 ετών, δηλαδή είναι σε αναπαραγωγική ηλικία. Οι θεραπείες για τον καρκίνο πολλές φορές έχουν επιπτώσεις στη γονιμότητα της γυναίκας.
Κάθε γυναίκα γεννιέται με όλα τα ωάρια που θα έχει στη ζωή της και παραμένουν αποθηκευμένα στις ωοθήκες της (αυτό ονομάζεται απόθεμα ωοθηκών). Όταν τελειώσει το απόθεμα των ωοθηκών της, δεν αντικαθίστανται.

Πώς επηρεάζει η θεραπεία του καρκίνου τη γονιμότητα;
Η θεραπεία για τον γυναικολογικό καρκίνο μπορεί να περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση, χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, ορμονοθεραπεία και στοχευμένη θεραπεία (με "έξυπνα φάρμακα" που στοχεύουν στα καρκινικά κύτταρα αφήνοντας σχεδόν ανεπηρέαστα τα φυσιολογικά κύτταρα του οργανισμού).

Ο τύπος του καρκίνου, η πιθανή εξάπλωση της κακοήθειας και η γενική υγεία της ασθενούς είναι οι παράγοντες που κρίνουν ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για τη συγκεκριμένη ασθενή.

Πως επηρεάζει η θεραπεία του καρκίνου τη γονιμότητα;
· Χειρουργική επέμβαση που περιλαμβάνει την αφαίρεση ενός ή περισσότερων αναπαραγωγικών οργάνων. Στην υστερεκτομή αφαιρείται η μήτρα, άρα δεν μπορεί να μείνει έγκυος η γυναίκας. Όταν αφαιρείται ο τράχηλος (τραχηλεκτομή) μπορεί να υπάρξει εγκυμοσύνη, με αυξημένο όμως κίνδυνο αποβολής. Εάν στην ωοθηκεκτομή χρειάζεται να αφαιρούνται και οι δύο ωοθήκες, αφαιρούνται και τα ωάρια της ασθενούς. Εάν όμως αφαιρεθεί μόνο η μία ωοθήκη, μπορεί να υπάρξει εγκυμοσύνη.

· Χημειοθεραπεία: τα φάρμακα της χημειοθεραπείας σκοτώνουν τα ταχέως αναπτυσσόμενα κύτταρα που διαιρούνται γρήγορα, αλλά μπορούν να καταστρέψουν και φυσιολογικά κύτταρα. Η χημειοθεραπεία μπορεί να επηρεάσει τα ανώριμα ωάρια μίας γυναίκας (ωοκύτταρα), τα οποία διαιρούνται γρήγορα. Όταν επηρεάζονται τα ωάρια, ορμόνες όπως τα οιστρογόνα σταματούν να απελευθερώνονται. Ορισμένα φάρμακα χημειοθεραπείας έχουν υψηλό κίνδυνο να προκαλέσουν υπογονιμότητα κι άλλα έχουν πιο χαμηλό. Όταν χρειάζεται να γίνει χημειοθεραπεία, πριν ξεκινήσετε τη θεραπεία, είναι καλό να φροντίσετε να μιλήσετε με ειδικό για να διατηρήσετε τη γονιμότητά σας και να έχετε την ευκαιρία να αποκτήσετε παιδιά εάν το θελήσετε στο μέλλον.

· Ακτινοθεραπεία: καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα χρησιμοποιώντας ένα εξωτερικό μηχάνημα που στοχεύει με ακτίνες υψηλής ενέργειας στον όγκο (εξωτερική ακτινοθεραπεία). Μερικές φορές, κοντινά στον όγκο τμήματα του οργανισμού μπορεί να απορροφήσουν ακτινοβολία. Εάν λοιπόν η ακτινοθεραπεία γίνεται στα αναπαραγωγικά όργανα της γυναίκας ή στην περιοχή της λεκάνης μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα. Για παράδειγμα, ακτινοβολία για έναν όγκο κοντά στις ωοθήκες μπορεί να απορροφηθεί από τις ωοθήκες και να καταστρέψει μέρος ή όλα τα ωάρια. Η ακτινοβολία μπορεί επίσης να προκαλέσει συμφύσεις και αν γίνει ακτινοθεραπεία στη μήτρα, μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος αποβολής (μία μήτρα με συμφύσεις ίσως να μην μπορεί να μεγαλώσει για να φιλοξενήσει αναπτυσσόμενο μωρό. Στην ακτινοθεραπεία που γίνεται εσωτερικά (βραχυθεραπεία) τοποθετείται διεγχειρητικά μία "σφραγισμένη" ραδιενεργός πηγή μέσα ή δίπλα στην περιοχή που απαιτεί θεραπεία. Όταν χορηγείται στα αναπαραγωγικά όργανα της γυναίκας, μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητά της.

· Στοχευμένη θεραπεία και ανοσοθεραπεία: τα φάρμακα αυτά είναι καινούργια και δεν είναι σαφείς οι επιπτώσεις τους στη γονιμότητα.

Ποιες τεχνικές υπάρχουν για τη διατήρηση της γονιμότητας;

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι διατήρησης της γονιμότητας για τις γυναίκες που πρόκειται να κάνουν θεραπεία για τον καρκίνο και θέλουν να έχουν τη δυνατότητα να κάνουν παιδιά στο μέλλον.

Τόσο η Ευρωπαϊκή όσο και η Αμερικανική Εταιρεία Κλινικής Ογκολογίας, αλλά και οι Εταιρίες Ανθρώπινης Αναπαραγωγής της Ευρώπης και της Αμερικής συνιστούν οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που διαγιγνώσκονται με καρκίνο να μιλούν με ειδικό ιατρό γονιμότητας για να συζητήσουν τις διάφορες επιλογές πριν ξεκινήσει η θεραπεία.

Κρυοσυντήρηση εμβρύων: η ασθενής λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή για 10-14 ημέρες, στη συνέχεια συλλέγονται τα ωάριά της και γονιμοποιούνται με σπερματοζωάρια του συντρόφου της με τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Τα έμβρυα καταψύχονται και χρησιμοποιούνται εάν το θελήσει η γυναίκα στο μέλλον.

Κρυοσυντήρηση ωαρίων: η ασθενής λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, συλλέγονται τα ωάρια και καταψύχονται χωρίς να γονιμοποιηθούν. Στο μέλλον μπορεί να αποψυχθούν και να γονιμοποιηθούν με τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Κρυοσυντήρηση ωοθηκικού ιστού: η διαδικασία θεωρείται ακόμα "πειραματική" αν και έχουν γεννηθεί δεκάδες παιδιά παγκοσμίως από γυναίκες που ξεπέρασαν τον καρκίνο. Ο ιστός αποψύχεται και μεταμοσχεύεται στο σώμα της γυναίκας. Αυτή η επιλογή είναι κατάλληλη για νεαρά κορίτσια ή γυναίκες με συγκεκριμένους τύπους καρκίνου που δεν μπορούν να περιμένουν 10 έως 14 ημέρες πριν ξεκινήσουν τη θεραπεία για τη νόσο.

Μετατόπιση ωοθηκών: εάν η ασθενής χρειάζεται ακτινοθεραπεία που μπορεί να επηρεάσει τις ωοθήκες, ο χειρουργός μπορεί να απομακρύνει τις ωοθήκες από την περιοχή που θα γίνει η ακτινοβολία. Αυτή η μέθοδος δεν είναι πάντα επιτυχής.

Καταστολή της λειτουργίας των ωοθηκών: μία πειραματική τεχνική είναι η καταστολή της λειτουργίας των ωοθηκών. Η ασθενής κάνει ενέσεις ορμονών για να μειωθεί η δραστηριότητα των ωοθηκών κατά τη διάρκεια της θεραπείας για τον καρκίνο. Η καταστολή αυτή θεωρείται ότι βοηθά στη μείωση των επιπτώσεων της χημειοθεραπείας στα ωάρια της ασθενούς.

Η τελική επιλογή για τη διατήρηση της γονιμότητας είναι απόλυτα εξατομικευμένη για κάθε γυναίκα που έχει διαγνωστεί με καρκίνο.

Ποιες επιλογές υπάρχουν για την υπογονιμότητα μετά τη θεραπεία για τον καρκίνο;
Ορισμένες γυναίκες που έχουν ολοκληρώσει τη θεραπεία για τον καρκίνο και έχουν την έγκριση του γιατρού τους για να μείνουν έγκυοι, συναντούν δυσκολίες. Ευτυχώς υπάρχουν λύσεις.

Ωάρια δότριας: ωάρια δότριας γονιμοποιούνται με σπερματοζωάρια του συντρόφου της γυναίκας, μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης. Προϋπόθεση είναι μία υγιής μήτρα.

Έμβρυο δωρητών: έμβρυο που δημιουργείται από γενετικό υλικό (ωάριο και σπερματοζωάριο) άνδρα και γυναίκας, οι οποίοι δεν έχουν σχέση με τη γυναίκα.

Παρένθετη μητρότητα: μία άλλη γυναίκα κυοφορεί το μωρό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτή η επιλογή είναι κατάλληλη για γυναίκες που έχουν πλέον μήτρα ή για άλλους λόγους δεν μπορούν να μείνουν έγκυοι.

Η υιοθεσία και η ζωή χωρίς παιδιά είναι επίσης επιλογές που μπορεί να κάνει μία γυναίκα, η οποία ξεπέρασε τον καρκίνο.

Το κείμενο επιμελήθηκε ο Ιάκωβος Σούσης Msc, FRCOG, Μαιευτήρ-Γυναικολόγος, Ιατρός Αναπαραγωγής.

Πηγές:
Πηγή: Capital.gr